یاتاقان

افراد بسیاری با واژه یاتاقان برخوردار داشته‌اند یا آن را از نزدیک دیده‌اند. این قطعه صنعتی می‌تواند عملکرد بسیار موثری در صنعت و موتور خودرو داشته باشد و نتایج مثبتی را بر جای بگذارد؛ اما عملکرد این قطعه چیست؟ چه قطعاتی دارد و از چه اهمیتی در خودرو برخوردار است؟ با دانستن تمام این مسائل می‌توانید به راحتی در زمان‌ نیاز، مشکل به وجود آمده را اصلاح کنید یا به حل آن کمک نمایید. معمولا یاتاقان را از آلیاژ بسیار مقاوم نظیر قلع، گالیم، سرب، مس، آنتیموان و… تهیه می‌کنند یا آنها را با هم ترکیب می‌سازند تا قطعه‌ای بدون استهلاک ساخته شود. این قطعه انواع مختلفی داشته که در صنایع، مخصوصا صنایع مکانیکی و خودروسازی کاربرد بسیاری دارند. قیمت یاتاقان نیز به نوع، جنس، برند و… بستگی دارد.

یاتاقان چیست؟

برای ایجاد حرکت بین دو جسم در هر وسیله و قطعه‌ای می‌توان از یاتاقان استفاده کرد. در واقع یاتاقان می‌تواند واسطه‌ای باشد تا حرکت را از قطعه‌ای به قطعه دیگر انتقال دهد. یاتاقان یا بیرینگ انواع مختلفی دارد و می‌توان از آن در موارد مختلف استفاده کرد. برای ساخت و تولید یاتاقان از فلز استفاده می‌شود که باید فلز مورد استفاده از استقامت بالایی برخودار باشد و در مقابل حرارت و ضربه از خود مقاومت نشان دهد. برای تولید یاتاقان معمولا از ترکیب موادی نظیر گالیم، قلع، سرب، مس، جیوه، آلومینیوم، آنتیموان استفاده می‌شود؛ اما گاهی می‌توانید شاهد ترکیب بابیت، سر و قلع نیز باشید. زمانی که ترکیبات تغییر پیدا می‌کنند، بی‌شک وزن آنها نیز تغییر می‌یابید و همین موضوع می‌تواند در تعداد یاتاقان مورد استفاده در خودرو موثر باشد. گاهی در یک خودرو نیاز است تا تعداد زیادی یاتاقان مورد استفاده قرار بگیرد. بنابراین یاتاقان ماشین سبک است.

ساختمان یاتاقان شامل پوسته بیرونی و چند لایه مواد یاتاقانی می‌شود. معمولا پوسته بیرونی از جنس فولاد یا برنز است و برای لایه‌های مواد یاتاقانی از آلیاژهای مختلفی استفاده می‌شود. ضخامت لایه‌های یاتاقانی بسیار کم است و می‌توان در حد چند هزارم اینچ درنظر گرفت. لایه‌های مواد یاتاقانی به وزن موتور بستگی دارند و با توجه به آن می‌توان دو الی چهار لایه را روی پوسته مورد نظر قرار داد. برای تهیه این لایه‌ها از مواد نرم استفاده می‌شود تا بتوانند به خوبی نقش ضربه‌گیری را ایفا سازند. معمولا لایه‌ها از آلیاژ مس و سرب، نیکل، سرب و قلع، مواد پودری قلع هستند. یاتاقان موتور باید از آلیاژهای سخت ساخته شود. یاتاقان موتور قیمت قطعات موتوری خودرو را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

نقش یاتاقان در خودرو

در واقع نقش یاتاقان در هر شرایطی، انتقال حرکت است. در موتور خودرو نیز دقیقا همین عملکرد را اجرایی می‌سازد. در موتور باید از طریق میل‌لنگ حرکت بالا و پایین پیستون به چرخشی تبدیل گردد. در این شرایط باید میل‌لنگ به موتور نزدیک باشد تا بتواند حرکت مورد نظر را ایجاد کند. برای اینکه بتوان فاصله مورد نظر را کوتاه کرد و همچنین حرکت پیستون به میل‌لنگ را تبدیل نمود، از یاتاقان استفاده می‌شود. باید بدانید که این تنها نقش یاتاقان در موتور خودرو یا هر قطعه دیگری نیست. زمانی که دو قطعه با هم در تماس هستند و با سرعت بالایی حرکت می‌کنند، تماس ایجاد شده باعث ایجاد حرارت و اصطکاک می‌شود. برای بهبود این وضعیت و همچنین عدم فرسایش زودهنگام از یاتاقان که قطعه‌ای تسهیل کننده است، استفاده می‌شود. قیمت یاتاقان برای خودروهای سازنده شرکت ایران خودرو در لیست قیمت قطعات ایران خودرو قابل مشاهده است. در حالت کلی نقش یاتاقان در خودرو به شرح زیر است:

• جلوگیری از وارد آمدن آسیب یا ساییدگی بین پیستون و میل‌لنگ
• عدم ایجاد اصطکاک، ضربه، آسیب و… بین شاتون و میل‌لنگ
• ایجاد تضمین حرکت بی‌نقص و تنظیم لقی میل‌لنگ و شاتون

انواع یاتاقان و محل استفاده

یاتاقان با توجه به نحوه عملکرد و محل مورد استفاده آن می‌تواند به دو نوع ثابت و متحرک تقسیم شود. دو نوع یاتاقان ثابت و متحرک می‌توانند با محورهای ثابت و متحرک میل‌لنگ در تماس باشند و حرکت را انتقال دهند. برای خرید انواع یاتاقان بهتر است از طریق لوازم یدکی آنلاین اقدام کنید تا از کیفیت محصول خریداری شده برای خودروی خود اطمینان حاصل نمایید.

البته باید دانست که یاتاقان در دو نو غلتشی و لغزشی نیز موجود است و می‌توانند هر یک با توجه عملکرد متفاوت باشند. یاتاقان غلتشی دو رینگ و تعدادی ساچمه دارد که همه ساچمه‌ها مماس هم قرار دارند. در یاتاقان لغزشی نیز لایه‌های مختلف مورد استفاده بر روی هم قرار دارند و یک محفظه مناسب ایجاد می‌کنند.

ویژگی های یاتاقان ایده‌آل

یاتاقان ایده‌آل و استاندارد می‌تواند عملکرد مثبتی بر جای بگذارد و وظایف خود را به نحو احسنت اجرایی سازد. ساخت و طراحی یاتاقان از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در آن توجه و دقت بالایی به خرج داد؛ چراکه عدم کیفیت یاتاقان خودرو می‌تواند فرد را با مشکل دائمی یاتاقان زدن مواجه کند. در صورتی که پس از تعویض قطعه در مدت زمان کوتاهی با علائم یاتاقان زدن مواجه شوید، باید بدانید که یاتاقان شما از کیفیت مطلوبی برخوردار نبوده است. از سری ویژگی‌های برجسته یاتاقان می‌توان به موارد زیر اشاره داشت:

سخن پایانی

یاتاقان که می‌تواند نقش انتقال حرکت را در موتور ایجاد کند دو نوع متحرک و ثابت دارد. این قطعه صنعتی ویژگی‌های مختلفی دارد که با در نظر گرفتن آنها می‌توان بهترین نوع یاتاقان را انتخاب کرد. توانایی در جذب ذرات خاک، داشتن مقاومت بالا، استفاده از متریال مناسب و… از ویژگی‌های یاتاقان استاندارد به‌حساب می‌آید. نقش یاتاقان در موتور خودرو متفاوت است و می‌توان به ایجاد تضمین حرکت بی‌نقص و تنظیم لقی میل‌لنگ و شاتون، جلوگیری از وارد آوردن آسیب یا ساییدگی بین پیستون و میل‌لنگ و… اشاره داشت. مهمترین عامل تاثیرگذار در قیمت یاتاقان نیز نوع خودرو و جنس قطعه است. به عنوان مثال قیمت یاتاقان پراید با یاتاقان ساینا متفاوت است و برای مشاهده قیمت آن‌ها می‌بایست به لیست قیمت قطعات سایپا پراید مراجعه کنید.